Sharenting a prawa dziecka

W dobie mediów społecznościowych dzielenie się chwilami z życia stało się codziennością. Rodzice, dumni ze swoich pociech, chętnie publikują ich zdjęcia i relacjonują postępy w rozwoju. Zjawisko to, określane jako sharenting (z ang. share – dzielić się i parenting – rodzicielstwo), niesie ze sobą jednak poważne ryzyka.

Jakie prawa dziecka narusza sharenting.

Praktyka sharentingu, zwłaszcza w swojej bezrefleksyjnej formie, wchodzi w kolizję z szeregiem praw gwarantowanych dziecku zarówno przez prawo międzynarodowe, jak i krajowe. Kluczowe w tym kontekście staje się zagadnienie, jakim są prawa dziecka a sharenting, ponieważ dotyka ono istoty podmiotowości małego człowieka.

Przede wszystkim naruszane jest fundamentalne prawo do prywatności, zapisane w art. 16 Konwencji o prawach dziecka. Każdy człowiek, niezależnie od wieku, ma prawo do ochrony przed arbitralną ingerencją w jego życie prywatne.

Kolejnym kluczowym prawem jest prawo do wizerunku, chronione przez polski Kodeks cywilny (art. 23 i art. 81). Publikacja wizerunku osoby wymaga co do zasady jej zgody. W przypadku dziecka zgodę wyrażają rodzice, jednak muszą oni działać, kierując się jego dobrem. Udostępnianie zdjęć, które mogą dziecko ośmieszać lub upokarzać, jest uznawane za nadużycie władzy rodzicielskiej. Ponadto, w erze cyfrowej, wizerunek i dane osobowe są nierozerwalnie związane z ochroną danych osobowych (RODO), która nakłada na administratorów danych (w tym przypadku rodziców publikujących treści) obowiązek ich należytego zabezpieczenia.

Praktyczne porady dla rodziców: jak chronić dziecko przed sharentingiem.

Świadoma ochrona prywatności dziecka w internecie nie oznacza całkowitej rezygnacji z dzielenia się radością z rodzicielstwa. Chodzi o znalezienie złotego środka i przyjęcie kilku podstawowych zasad, które minimalizują ryzyko. Najważniejsze jest krytyczne myślenie i zadanie sobie kilku pytań przed każdą publikacją: „Czy ta informacja jest konieczna?”, „Czy moje dziecko chciałoby, aby ten post zobaczył cały świat za 10 lat?”, „Czy ta treść może mu w jakikolwiek sposób zaszkodzić?”.

Aby skutecznie chronić cyfrowy wizerunek swojego dziecka, warto wdrożyć kilka konkretnych nawyków i rozwiązań technicznych. Poniższe wskazówki pomogą w bezpiecznym poruszaniu się po świecie mediów społecznościowych:

Zarządzaj ustawieniami prywatności: Regularnie sprawdzaj i konfiguruj ustawienia prywatności na swoich profilach społecznościowych, ograniczając widoczność postów do zaufanego grona znajomych.
Unikaj danych identyfikacyjnych: Nigdy nie publikuj zdjęć, na których widać pełne imię i nazwisko dziecka, adres zamieszkania, nazwę szkoły czy przedszkola.
Nie udostępniaj wrażliwych informacji: Dane medyczne, informacje o problemach behawioralnych czy intymne sytuacje (np. zdjęcia z kąpieli) powinny pozostać w sferze prywatnej.
Pytaj o zgodę: Jeśli dziecko jest już na tyle duże, aby zrozumieć, czym jest internet, zawsze pytaj je o zgodę na publikację zdjęcia. To uczy je szacunku do własnej prywatności.
Edukuj rodzinę i znajomych: Poproś bliskich, aby nie udostępniali zdjęć Twojego dziecka bez Twojej zgody i wiedzy.
Myśl długofalowo: Pamiętaj, że internet nie zapomina. Zastanów się, jak dana publikacja wpłynie na przyszłe życie Twojego dziecka – jego relacje rówieśnicze, a nawet szanse na rynku pracy.

Konsekwencje prawne sharentingu: co grozi rodzicom

Choć większość rodziców działa w dobrej wierze, nieznajomość prawa nie zwalnia z odpowiedzialności. Konsekwencje prawne sharentingu mogą być bardzo dotkliwe, zwłaszcza w perspektywie przyszłości. W skrajnych przypadkach, gdy publikowane treści w rażący sposób naruszają dobro dziecka, sprawą może zainteresować się sąd opiekuńczy. Może on uznać takie działania za przejaw nadużycia władzy rodzicielskiej i w ramach swoich kompetencji ograniczyć ją lub poddać nadzorowi kuratora.

Co istotne, po osiągnięciu pełnoletności, dziecko może wystąpić z roszczeniem cywilnym przeciwko rodzicom za naruszenie jego dóbr osobistych, takich jak prywatność czy wizerunek. Może domagać się zadośćuczynienia pieniężnego, przeprosin oraz usunięcia kompromitujących materiałów z sieci, co często bywa technicznie bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. Warto mieć świadomość, że tworząc cyfrową historię dziecka, bierzemy na siebie ogromną, wieloletnią odpowiedzialność.

Materiały oraz artykuły zamieszczone na niniejszej stronie internetowej mają charakter wyłącznie edukacyjny. Nie stanowią one opinii ani porady prawnej. Zastrzegamy sobie prawo do zmiany stanowiska, w sytuacji zmiany przepisów prawa, orzecznictwa, czy praktyki organów administracji.
Stan prawny zamieszczonych artykułów obowiązuje na dzień publikacji każdego z nich.